Argentinië jaren 50 en 60:
Nueva Canción
Haydée Marcedes Sosa werd geboren op 9 juli 1935 in Tucumán. Op
15-jarige leeftijd won zij onder de artiestennaam Gladys Osorio een
talentenjacht van een radiostation met als prijs een contract voor
twee maanden radio-optredens.
Tien jaar later was ze binnen Argentinië een bekende verschijning in
de beweging van de Nuevo Cancionero, een aantal kritische musici,
die vooral in teksten oude gewoonten loslieten en zongen over het
leven van de gewone Argentijn. Onder hen Armando Tejada Gómez en
haar man Manuel Oscar Matus. In 1965 maakte zij haar eerste CD:
Canciones con Fundamento, waarop zij zichzelf begeleidt op de bombo
legüero. Eén van de nummers op deze CD was 'Los Inundados' van
componist Ariel Ramírez.
Europese tournee met Ariel
Ramírez en wereldwijde bekendheid
In 1967 werd zij door het in Nederland gevestigde Phonogram
uitgenodigd voor een Europese tournee van gevierde Argentijnse
musici als Ariel Ramírez, Los Fronterizos en Jaime Torres. De
organisatie wilde ook een vrouwelijke musicus in de tournee en er
was niemand van de gevestigde namen beschikbaar. Zo kwam de toen nog
vrij onbekende Sosa terecht in een kring van topmusici, terwijl ze
daarvoor nog nauwelijks in een officieel theater had gestaan.
Het
verhaal gaat dat ze bij het eerste concert, in Duitsland, een
staande ovatie kreeg en naar de coulissen vluchtte omdat ze dacht
dat het publiek boos was. Kort voor dit optreden had ze haar
televisiedebuut gemaakt bij de Nederlandse KRO. De Europese pers
noemde haar 'de opvolgster van Edith Piaff'. Beelden van de tournee
zijn recent uitgegeven door Tropical Music op de DVD Legends of
Folklore argentino.
Fragment.
Ariel Ramírez was zo onder de indruk van de jonge zangeres dat hij
speciaal voor haar ging componeren. Zo ontstonden de LP's
'Mujeres
argentinas' ('Argentijnse vrouwen', 1969, met het het onvergetelijke
'Alfonsina y el Mar'), en 'Cantata Sudamericana', waarin Sosa heel
Zuid-Amerika bezingt met de toen zo sterke hoop op een betere
samenleving (1972).
Dictatuur, ballingschap en
terugkeer
Vanwege haar kritische teksten, vaak van de Chileense Violeta Parra
en van Pablo Neruda, verbood de Argentijnse junta, die in 1976 de
macht greep, optredens van Mercedes Sosa. Zij was toen al te bekend
en te geliefd om te laten 'verdwijnen', maar zij werd in 1979 wel in
een 'illegaal' optreden gearresteerd, samen met het volledige
publiek. De politieman die haar arresteerde zou op zijn knieën
gevallen zijn voor haar met de woorden: 'vergeef mij Doña Mercedes,
ik moet dit doen'. Na haar vrijlating vluchtte zij naar Madrid en in
1980 vestigde zij zich in Parijs.
Begin 1982, nog voor het einde van de, inmiddels zieltogende,
dictatuur kon Mercedes Sosa weer optreden in Buenos Aires. Haar 13
optredens in Teatro Opéra trokken niet alleen haar vroegere publiek,
maar ook heel veel jongeren. De CD 'Mercedes Sosa en Argentina' kwam
voort uit deze concerten. Na de vuile oorlog kende haar populariteit
in Argentinië, en de rest van Zuid-Amerika, geen grenzen.
Ongekende roem, zwakke
gezondheid en Misa Criolla
Ook in de rest van de wereld werd zij gevierd en stonden de grootste
en belangrijkste theaters voor haar open. Zij werd door de Franse
regering gehuldigd als Commandeur in de orde van Kunst en
Letterkunde. In 1992 werd zij ereburger van Buenos Aires.
De laatste jaren verslechterde de gezondheid van Mercedes Sosa
sterk, zodat menige tournee werd afgelast. Toch kwam zij steeds weer
terug op de wereldpodia. Met moeite beklom zij de laatste jaren het
podium. Medewerkers hielpen haar op een stoel en zo zong zij. Haar
stem bleef imposant en het publiek lag nog altijd aan haar voeten.
In één van haar eerste ziekteperioden verklaarde zij dat zij, als
zij zou herstellen, de Misa Criolla van Ramírez zou gaan opnemen. De
CD kwam eind 1999 in Argentinië uit en in 2000 in Europa. Naast
Misa
Criolla stond de kerstcantate Navidad Nuestra op de CD.
Op het moment van haar overlijden was zij nog genomineerd voor een
Grammy award voor haar nieuwe CD Cantora, die op 29 september
uitkwam.
De legendarische zangeres van 'Gracias a la Vida', 'Yo voy a ofrecer
mi corazón' en 'Alfonsina y el Mar' is niet meer. Gracias, Mercedes!
Op de site tangodiario kun je (in het Spaans) een podcast beluisteren over Mercedes Sosa met een interview.