Zamacueca
Uit de Spaanse dansen jota en fandango ontstond rond 1824 in Peru de
zamacueca ook wel zambacueca, mozamala of zanguaraña genoemd. De
dans was vooral populair onder Indianen en Afrikanen, ook wel zambos
genoemd, en de teksten waren gericht op de zambas. Het woord zamba
zelf stamt waarschijnlijk van een Angolese taal, waar het
'dans' betekent.
Zamba
Vanuit Lima verspreidde de zamacueca zich naar de noordelijke
provincies van Argentinië en werd daar ontwikkeld tot de
zamba. Dit is één van de meest gebruikte Argentijnse ritmes
en wordt vooral in het binnenland ook nog veel gedanst.
Gedanste zamba. De man die
zo'n twintig jaar in het ensemble van Ramírez de Misa Criolla zong,
Zamba Quipildor, kreeg zijn artiestennaam omdat aanvankelijk 95 %
van zijn repertoire uit zambas bestond. De zamba is een langzaam,
wat melancholiek aandoend, ritme en wordt los van elkaar gedanst. In
Argentinië wordt het element van hofmakerij benadrukt door het
geraffineerde gebruik van zakdoekjes in de handen van beide dansers,
waardoor de dans wel wordt beschreven als ‘een waarlijk
choreografisch drama’.
Ariel Ramírez gebruikt in de
Misa por la Paz y la Justicia
de zamba voor de preek (
Homilia) en de communie. De
bekendste zamba van Ramírez is echter
Alfonsina y el Mar
uit
Mujeres argentinas, het indrukwekkende lied over de
zelfgekozen verdrinkingsdood van de Argentijnse dichteres Alfonsina
Storni (foto), met tekst van Félix Luna.
La Tristecita van Ariel Ramírez gezongen door Zamba Quipildor en
met Ariel Ramírez aan de vleugel
Alfonsina
y el Mar uit
Mujeres argentinas van Ariel Ramírez door
Javier Rodríguez.
CD Misa
Criolla/Algo +.
Cueca
De zamacueca bereikte rond 1825 Chili en werd daar de Chileense
cueca, de populairste dans van Chili. Tijdens de
Chileens-Peruaanse oorlog, rond 1879, veranderde de naam in Peru in
marinera. De westelijke cueca cuyana bereikte Argentinië vanuit
Chili en de streek Cuyo (provincies Mendoza, San Luis en San Juan).
In de lay-backsfeer van dit wijngebied kreeg de cueca hier een veel
rustiger vorm: de cueca cuyana.
Gedanste cueca cuyana. De maat is 3/4 of 6/8, de toonsoort is
opvallend vaak A mineur. De dans wordt begeleid door een gitaar,
vroeger ook wel een harp.
El sueño de la vendimia,
cueca cuyana van I. Guerrero en J. Viñas, door
Opus Cuatro, Javier Rodríguez en het
grootkoor van Cantapueblo 2016
De noordelijke cueca kwam vanuit Chili Argentinië binnen in de
provincie Jujuy.
Deze vorm is verwant aan de cueca die in Bolivia gespeeld en gedanst
wordt. Indiaans/ creoolse instrumenten als de quena en charango zijn in de
noordelijke cueca vaak te horen. De cueca wordt overal gedanst in
Chili en in Argentinië. Iedere streek heeft
zijn eigen elementen in de dans verwerkt. De cueca is levendiger dan
de zamba, de noordelijke cueca weer levendiger dan de cueca cuyana.
Gedanste cueca norteña.
Ariel Ramírez gebruikt in de
Misa por la Paz y la Justicia
een noordelijke cueca voor het
Gloria en in
Mujeres
argentinas voor het strijdbare Juana Azurduy.
Gloria
uit Misa por la Paz y la Justicia van Ariel Ramírez van CD
Misa por la Paz/ Navidad Nuestra
Juana Azurduy van Ariel Ramírez uit Mujeres argentinas van
Ariel Ramírez door Javier Rodríguez
dus
