De baguala is
ontstaan vanuit de huayno, wordt overal in Noordwest Argentinië
gezongen en is nauwelijks naar het oosten verspreid. De tekst wordt
vaak bedacht op het moment van zingen en toont de diepste roerselen
van de veelal beschonken zanger. Er wordt vaak van register
gewisseld, ook met gebruik van falsetstem, vaak half snik, half
schreeuw. Baguala betekent 'wild', waarschijnlijk vanwege de
vrijheid van interpretatie en het gebruik van vaak heel hoge noten.
De noten zijn gebaseerd op die van de grote blaasinstrumenten van de
Andes, zoals de erke.
Ariel Ramírez gebruikt de baguala in het Kyrie van zijn beide missen, waarschijnlijk vanwege het smekende, wanhopige karakter.
Kyrie
uit Misa por la Paz y la Justicia
van Ariel Ramírez, Europese première Leiden 1997, solist Javier Rodríguez, verteller Peter Tuinman
De caja, een houten trom, vormt vaak de enige begeleiding, en wordt vaak bespeeld door de zanger zelf.
De Spaanstalige, gestructureerde baguala, al of niet met refrein, is langzaam en wordt in Tucumán veel gebruikt.
In de snellere, amorfe baguala uit Jujuy, worden vaak Indiaanse talen gebruikt. Op de baguala wordt niet gedanst.
Misa Criolla
van Ariel Ramírez met in het eerste deel (Kyrie) vidala van het koor
en baguala van solisten Los Fronterizos, Catedral San Isidro, Buenos
Aires.
De vidala lijkt op de baguala, maar bezit een veel grotere muzikale en poetische rijkdom en is meer vermengd met Europese invloeden. De vidala is ontstaan in de provincies Catamarca en Tucumán en is verwant aan de yaraví. De vadala wordt vaak door twee zangers tegelijk gezongen. Het begeleidend instrument is de bombo.
Dit geldt ook voor de vidalita, maar dat ritme heeft muzikaal en in teksten niets met de vidala te maken. De vidalita is een ritme van de Pampa’s en heeft zijn oorsprong in het Spaanse Zaragoza. Wel ritmisch verwant met de vidala is het levendige carnavalsritme van de chaya uit de westelijke provincie La Rioja.
Ariel Ramírez gebruikt de baguala in het Kyrie van zijn beide missen, waarschijnlijk vanwege het smekende, wanhopige karakter.
Kyrie
uit Misa por la Paz y la Justicia
van Ariel Ramírez, Europese première Leiden 1997, solist Javier Rodríguez, verteller Peter TuinmanDe caja, een houten trom, vormt vaak de enige begeleiding, en wordt vaak bespeeld door de zanger zelf.
De Spaanstalige, gestructureerde baguala, al of niet met refrein, is langzaam en wordt in Tucumán veel gebruikt.
In de snellere, amorfe baguala uit Jujuy, worden vaak Indiaanse talen gebruikt. Op de baguala wordt niet gedanst.
Misa Criolla
van Ariel Ramírez met in het eerste deel (Kyrie) vidala van het koor
en baguala van solisten Los Fronterizos, Catedral San Isidro, Buenos
Aires.De vidala lijkt op de baguala, maar bezit een veel grotere muzikale en poetische rijkdom en is meer vermengd met Europese invloeden. De vidala is ontstaan in de provincies Catamarca en Tucumán en is verwant aan de yaraví. De vadala wordt vaak door twee zangers tegelijk gezongen. Het begeleidend instrument is de bombo.
Dit geldt ook voor de vidalita, maar dat ritme heeft muzikaal en in teksten niets met de vidala te maken. De vidalita is een ritme van de Pampa’s en heeft zijn oorsprong in het Spaanse Zaragoza. Wel ritmisch verwant met de vidala is het levendige carnavalsritme van de chaya uit de westelijke provincie La Rioja.
La
Huida, vidala uit Tucumán uit Navidad Nuestra van Ariel
Ramírez, repetitie Leeuwarden met
Javier Rodríguez en Huygens
Vocaal Ensemble
El Nacimiento vidala uit Catamarca uit Navidad Nuestra
van Ariel Ramírez, cd Misa por la Paz, met Javier Rodríguez en
Huygens Vocaal Ensemble
foto Ad Bom, Driebergen